Program | O nama | MEAA u medijima l Prezimena u CG l  Reagovanja, pisma... |  Traže se l   Kontakt

piše: Novak Adžić

Nikada dosad od Amfilohija nijesmo čuli da je progovorio o tome kakva je zla sudbina ili nesreća snašla Crnu Goru u periodu od 1918. do 1941. godine, kada je bila prisajedinjena Srbiji. Umjesto otvaranja istorijske istine, Amfilohije Radović slavi Podgoričku skupštinu, vrijeme kada se skrnavila crnogorska istorija.

Ličnost koja predvodi Srpsku pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori, Amfilohije Radović, je već više od 20 godina ekstreman u negiranju crnogorske nacije i naroda. Prisjetimo se samo nekoliko njegovih izjava u tom smislu. 

U beogradskim »Književnim novinama”, 1989. godine, još kada je bio episkop banatski, govorio je: “U istoriji nikad nije postojao crnogorski narod”; a kada je već bio na tronu Svetog Petra Cetinjskog, 1992. u “Svetu”,časopisu beogradske “Politike”, izjavio je: ”Crnogorska nacija je izmišljena u Titovoj i Đilasovoj laboratoriji”. Amfilohije Radović u “Mladini” oktobra 1988. kaže i ovo :”Stav komunističke partije i to po direktivama Kominterne prije rata, bio je da Balkan i u srcu Balkana srpski narod treba da se oslabi. Na temelju toga stvoreni su novi narodi koji u istoriji nijesu nikad ni postojali, kao recimo Crnogorci, oni su najočigledniji primjer. Ja sam Srbin, premda sam rođen u Crnoj Gori”. 

Amfilohije je kroz signal beogradske televizije grmio:”Kažu mi a izgleda da je to i tačno kako je Milovan Đilas dobio naređenje da istorijski obrazloži i dokumentuje postojanje crnogorske nacije i da je to on uradio na osnovu Marksovog učenja. Međutim taj isti Đilas se 1954. odrekao tog svog kopileta i sada se piše i osjeća Srbinom. Ali to zlo je ostalo.” 

Politička savezništva:
Sjetimo se da je dugo vremena, u ne tako davnoj prošlosti, trajalo savezništvo Amfilohija Radovića i tadašnjih fantomskih ili parapolitičkih udruženja, poput “Vijeća plemenskih skupština” i “Srpskog foruma Crne Gore”. Sjetimo se skupa u manastiru Maine kod Budve 2000. godine,  đe je Amfilohije s popovima i civilnim licima predvođenim današnjim srpskim ministrom vjera dr Bogoljubom Šijakovićem, držao političke govore sa ciljem da se spriječi proces obnavljanja nezavisnosti Crne Gore. Potom je u organizaciji »Vijeća plemenskih skupstina« i »Srpskog foruma Crne Gore« u Domu tadašnje »Vojske Jugosavije« u Podgorici održan 26. novembra 2000.godine skup nazvan ”Akademija u čast ujedinjenja Crne Gore i Srbije 1918. godine”. 

Na tome skupu nije intonirana stara crnogorska himna “Ubavoj nam Crnoj Gori”, niti narodna pjesma “Oj svijetla majska zoro”, koja je danas ustavna, zvanična himna nezavisne Crne Gore, već srpska himna "Bože pravde", s kojom je i počela ta “svečana akademija”, na kojoj su govorili mitropolit Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori Amfilohije Radović i akademik Milorad Ekmečić, jedan od ideologa velikosrpske politike koja je u ratu na prostorima ex Jugoslavije proizvela krv i pepeo, zgarišta i groblja. Na tome skupu bili su prisustni i tadašnji i dijelom današnji visoki funkcioneri Socijalisticke narodne partije i tadašnje Srpske narodne stranke. Sve je to poslužilo kao inspiracija srpskom mitroplitu u Crnoj Gori Amfilohiju Radoviću da predloži da 26. novembar, dan kada je održana tzv. Podgorička skupština (koja je u uslovima okupacije Crne Gore izglasala njenu aneksiju, odnosno, pripajanje Srbiji) bude jedini praznik tadašnje kenaturske zajedničke države Srbije i Crne Gore (SRJ), kojega je on okarakterisao "kao temelj njihovog jedinstva, plod njihove prošlosti i kao putokaz njihovoj budućnosti".  

Prekrajanje istorije:
Učešćem i besjedom i na tome skupu Amfilohije Radović je potvrdio da je smisao njegove svetosavske klerikalne ideologije u ukidanju crnogorske državnosti i nacionalnom asimiliranju i posrbljavanju Crnogoraca. Zato na datum održavanja tzv. Podgoričke skupštine 1918. godine Amfilohije gleda kultno i totemistički, jer je tada bio ostvaren velikosrpski plan likvidacije Crne Gore kao države i nacionalnog ugnjetavanja Crnogoraca. Njegujući ideologiju, koja je determinisala tzv. Podgoričku skupštinu, Amfilohije Radović jasno pokazuje koliki je protivnik postojanja Crne Gore kao države i Crnogoraca kao nacije.  

Nikada dosad od Amfilohija nijesmo čuli da je progovrio o tome kakva je zla sudbina ili nesreća snašla Crnu Goru u periodu od 1918. do 1941. godine, kada je bila prisajedinjena Srbiji. A najvjerovatnije i nećemo čuti ili pročitati da Amfilohije o tome prozbori. 

Rušenje spomenika vojvodi Mirku:
O toj tragediji Crne Gore rječito govori i stradanje, odnosno, rušenje spomenika velikom vojvodi Mirku Petroviću u Podgorici, koji će biti predmet mog osvrta u daljem tekstu. Rušenje spomenika vojvodi Mirku u Podgorici 1919. godine bio je kontinuitet politike koja je pobijedila na tzv. Podgoričkoj skupštini. 

Postojanje spomenika vojvodi Mirku u centru Podgorice uočio i opisao i češki folkrorist, slikar, publicista i putopisac Ludvik Kuba (1863-1956), koji je boravio je u Knjaževini Crnoj Gori 1890 i 1891. godine, o čemu je napisao knjigu »U Crnoj Gori«, štampanoj u Pragu 1892. godine. Ta Kubina knjiga »U Crnoj Gori« kod nas je objavljena u Podgorici 1996. godine. U toj knjizi češki istraživač i putiopisac Ludvik Kuba, pored ostalog, opisujući svoj obilazak Podgorice i boravak u njoj, navodi i to da je u Podgorici (Mirkovoj varoši) »Na sredini prostranog trga nove varoši, u čast Vojvode Mirka, njegovog patrona, podignut je obelisk« (Ludvik Kuba, »U Crnoj Gori«, Podgorica, 1996, str. 156). 

Ključna ličnost državne politike:
Podsjećanja radi, Mirko Petrović Njegoš (1820-1867), veliki vojvoda, brat je vladara crnogorskog knjaza Danila Petrovića Njegoša (1826-1860 – svjetovnog poglavara Crne Gore od 1851. do 1860) i otac knjaza/ kralja Nikole. Vojvoda Mirko Petrović istaknuti je junak, pobjednik s Grahovca 1858, vojskovođa i predsjednik Crnogorskog Senata. Veliki Vojvoda Mirko Petrović je jedna od ključnih ličnosti crnogorske državne politike kako u doba vladavine knjaza Danila tako i u vrijeme uprave knjaza Nikole, sve do svoje smrti 1867. godine. 

Kakav je odnos Amfilohija Radovića prema jednoj od najzaslužnijih ličnosti crnogorske istorije XIX vijeka velikom vojvodi Mirku Petroviću? Nekada su Amfilohijevi popovi u Cetinjskom manastiru prekopavali i Mirkov grob! 

Crna Gora je od kraja 1918. godine bila žrtva strašne opresije. Okupacione srpske vojne, policijske i civilne vlasti donijele su kriminalnu i varvarsku odluku da se sruši spomenik kojega je kralj Nikola podigao u slavu i čast crnogorskim junacima poginulim u ratu 1862. godine, kada se Crna Gora branila od druge najezde moćne vojske Omer-paše Latasa. Taj spomenik je poznatiji kao obelisk velikom vojvodi Mirku Petroviću i on se nalazio u centru Podgorice (Mirkove Varoši). 

Dio istorijskih zapisa:
Duhovni vođa crnogorskog ustanka 1919. godine i predsjednik crnogorske Vlade u progonstvu Jovan Simonov Plamenac je tada, u jednom pismu, navodeći zločine srpskih vlasti i njhove namjere, saopštio i ovo: »Da se nijesu tadašnje savezničke vlasti velikih sila umiješale, htjele su okupatorske vlasti spaliti mošti Svetog Vasilija Ostroškog i Svetog Petra Cetinjskog, onako kao što je Sinan Paša spalio na Vračaru ostatke Svetog Save Namnjića. Program je bio da se oskrnavi i poruši sve što je u narodu sveto. Porušili su spomenik pobjedniku Grahovske bitke, velikom vojvodi Mirku Petroviću, samo radi toga što je bio otac kralja Nikole«.  

Poznati crnogorski diplomata, političar, narodni poslanik Jovo Popović u Memorandumu naslovljenom »Pogled na crnogorsko pitanje«, koji je napisan u Rimu 14. februara 1919. godine i podnijet u ime Saveza slobodnih Crnogoraca Konferenciji mira u Parizu, veli, uz ostalo, i ovo: »U svojoj razornoj obijesti da unište sve što je crnogorsko, ove plaćeničke bande zaboraviše se tako daleko, da batinaše sva ona lica kod kojih nađoše crnogorski vojnički barjak ili koji god drugi znak ili obilježje koje podsjeća na crnogorsku državu. U tom cilju je uništen i jedini spomenik vojnički na trgu u Podgorici podignut u čast poginulih Crnogoraca za oslobođenje tih krajeva. Kao što se vidi, ide se za tim, da se uništi i istorija ovog mučeničkog naroda« (Jovo Popović, »Pogled na Crnogorsko pitanje«, Memorandum podnesen Konferenciji mira u Parizu, Kraljevska Crnogorska državna štamparija, Nej kod Pariza 1919. godine). 

Srpski novinar i publicista Pantelija Jovović (koji je, po sopstvenom priznanju zbog pisanja o zločinima koji su činjeni u Crnoj Gori bio fizički napadnut, pretučen i kome su nanešene teške tjelesne povrede) o rušenju spomenika velikom vojvodi Mirku Petroviću u Podgorici objavio je, u beogradskom listu »Balkan«, od 18. septembra 1922. godine, članak pod naslovom »Juriš na cnogorske spomenike«. U tome tekstu Pantelija Jovović piše i ovo: »Obzirnost i dužno poštovanje prema mrtvima dokaz je kulture jednog naroda. Čije je groblje razgrađeno i grobovi obrasli korovom, ništa dalje ne pitajte za njegovu kulturu. Divljak je. Kada je u Srbiji 1903. godine jedna zavjera učinila kraj dinastiji Obrenovića, nikome nije na um padalo da ruši spomenik kneza Mihaila; jer ko bi njega rušio rušio je istoriju Srbije. Nije se jednako postupilo sa spomenicima u Crnoj Gori prilikom njenog ujedinjenja sa Srbijom. Sramota je beogradske Vlade zato što su spomenike rušili njeni činovnici, a crnogorska je sramota zbog toga što su ti činovnici sinovi Crne Gore. Neki pijani Savo Fatić srušio je u Podgorici  1918. godine spomenik podignut junacima, slavno palim u ratu godine 1862. Doduše nijedan Fatićev predak nije pao u tome ratu, te nije čudo da je on gotov na rušenje spomenika kao i na paljenje kuća, ali je čudo što je sa njim bilo i Crnogoraca čiji su preci ratovali. Nije čudo što pijani Fatić ruši spomenik, ali je skandal da Vlada mjesto da spomenik popravi ona naređuje sravnjivanje njegovog nesrušenog ostatka sa zemljom, da se ne zna ni gdje je postojao. A Sava Fatića odmah iza rušenja spomenika i revnosnog učestvovanja u paljenju kuća postavlja za člana crnogorskog Vrhovnog suda! I sada taj treba da sudi onima kojima je kuće palio i oni da očekuju od njega pravdu! Vlada je na pogrešnom putu ako misli da su to sredstva za ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom...”, pisao je 1922. godine Pantelija Jovović. 

O rušenju spomenika vojvodi Mirku piše i dr Šerbo Rastoder, u svojoj knjizi »Janusovo lice istorije«, Podgorica, 2000, na str. 281 piše i ovo: »Kada su 1886. godine udareni temelji nove varoši u Podgorici, s desne strane rijeke Ribnice, i kada je nova varoš nazvana Mirkova varoš, tada je vojvodi Mirku Petroviću otkriven spomenik u vidu obeliska, urađen po projektu Marka Đukanovića. Spomenik je tu stajao sve do 1919. godine, kada je već bio počeo radikalan »raskid s prošlošću«. Uz to, spomenik je bio posvećen ocu »omrznutog« kralja, što je tada bio dovoljan razlog za bjelaše (pristalice bezuslovnog ujedinjeja Crne Gore i rbije) da ga sruše i bace u rijeku«. 

Takva je bila sudbina spomenika vojvodi Mirku Petroviću. Aktuelni srpski mitropolit u Crnoj Gori Amfilohije Radović, u svojim brojnim javnim nastupima, opravdavao je politiku koja je sve istorijske crnogorske svetinje vrijeđala, ponižavala i skrnavila. Nakon tzv. Podgoričke skupštine, koju neumjereno i neukusno veliča Amfilohije, bilo je zabranjeno nošenje crnogorske kape i narodne nošnje. Učinio je to režim Karađorđevića i njegovi janjičari u Crnoj Gori. 

Objektivno, svojim odnosom prema crnogorskoj tragediji u periodu od 1918. do 1941. godine, Amfilohije Radović opravdava takve postupke! 

Skrnavljenje kape i zastave:
Poslije 1918. godine srpski vojnici i žandarmi i crnogorski renegati u njihovoj službi skidali su sa glava ljudi crnogorske kape i stavljali ih - na glave svinja.  

U periodu od 1918. do 1941. godine ni stara crnogorska zastava nije bila pošteđena. Crnogorski barjak sa dvoglavim orlom na crvenoj podlozi skinuli su sa Dvora na Cetinju, bacili ga u perašinu, zgazili ga i ljudskim urinom i izmetom uprljali na mjestu gdje je bio izvezen monogram crnogorskog suverena kralja Nikole! O skrnavljenju crnogorske kape i zastave Amfilohije Radović nigdje javno nije saopštio riječi osude. 

U vrijeme od 1918. do 1941. godine crnogorski državni simboli (državna i vojna zastava-alaj i krstaš barjak) bila su zabranjena i proskribovana obilježja! Danas Amfilohije Radović prema autentičnim crnogorskim državnim simbolima ima skoro identičan negatorski i nihilistički pristup. Državni grb Kraljevine Crne Gore 1918. godine je ukinut, a crnogorska himna »Ubavoj nam Crnoj Gori« bila je poništena i zabranjena, dok su crnogorska službena odlikovanja nasiljem okupacionioh lasti nestala iz javne upotrebe. Amfilohije Radović se, podsjećamo, zalagao da crnogorska himna bude himna Srbije »Bože pravde« ili pjsma »Onamo namo« i time je pokao svoj odnos prema staroj crnogorskoj himni »Ubavoj nam Crnoj Gori« i zvanicnoj himni »Oj svijetla majska zoro, majko naša Crna Goro« U vrijeme od 1918. do 1941. godine uniforma crnogorske vojske bila je ponižavana, skrnavljena i odbačena. Ni o tome Amfilohije nije nikad proslovio ništa! 

Na tzv. Podgoričkoj skupštini 1918. godine njeni delegati su predlagali da se sruši Cetinjski manastir i da se iz njega izbaci i javno spali na pazaru na Cetinju ćivot Svetog Petra Cetinjskog.   

Kako, onda, čovjek koji sjedi na tronu Svetog Petra Cetinjskog da bude čuvar tekovina tzv. Podgoričke skupštine, u koje spadaju i navedeni prijedlozi?