Ignorisanje doprinosa južnoslovenskih naroda i njihovih armija pobjedama saveznika u prvom i drugom svjetskom ratu

Sledeća zabilješka potice iz arhiva Generalnog Konzulata SFRJ Sydney.
Iako je pisana prije više od deset godina (25. Aprila 1987) i danas je aktuelna.

I ove, kao i ranijih  godina, četnici će u organizaciji RSL – a defilovati  George Streetom. Većina medju njima  "sa prilijepnjenim bradama i nakaradnim simbolima" rodjena je poslije rata, ali svoje pravo da “ponosno  marširaju” sa veteranima ANZACS vjerovatno zasnivaju na "slavnim pobjedama"  u borbma oko Sarajeva, Srebrnice, Vukovara, Dubrovnika, …..

U proslavama i paradama australijskih veterana svake godine redovno učestvuju četnici u posebnoj formaciji kao tobožnji saveznici australijskih ANZACS brigada. U isto vrijeme u javnim manifestacijama i raspravama u Australiji potpuno se ignoriše i zaobilazi ratni doprinos južnoslovenskih naroda  u oba svjetska rata.

Ova podvala sa četnicima njihovo promovisanje u saveznike, pored svih poznatih istorijskih činjenica, a još ima živih učesnika rata, jedino se može tumačiti ideološkom zaslijepljenošću.

Opšte poznate istorijske činjenice dokumenti i literatura (na primjer djela Fitzroy McLeanan ) dovoljno jasno pokazuju da su narodi Jugoslavije i njihove regularne armije dale veliki doprinos i bile u direktnom ili bliskom vojnom sadejstvu sa  ANZACS jedinicama  u svim bitkama koje su one vodile na Balkanu i Apeninima tokom Prvog i Drugog svjetskog rata, a da su četnici  u Drugom svjetskom ratu bili izdajnici jednako Jugoslavije i  Savenika pa tako a ANZACS.

Proslava dana veterana pod imenom ANZACS DAY je najveća javna manifestacija u Australiji . S tom proslavom Australija izražava  samostalnost, jedinstvo nacije i ulazak u istoriju sa doprinosima dva svjetska rata -  pored ideološkog akcenta uvodjenjem u proslave i parade  učesnika u Korejskom i Vijetnamskom ratu.

Za praznik veterana -  ANZACS DAY -  izabran je 25 April. Toga datuma  Australske i Novozelandke jedinice iskrcale su se na Galipolje u Dardanelama u namjeri da zauzmu moreuz i izbace iz rata Tursku, tadačnjeg saveznika Njemačke i Austrougarske. U Galipoljskoj operaciji učestvovale su još i Britanske, Francuske i Indijske jedinice ali gro snaga bili su Australci koji su imali daleko najveće gubitke. Borba na Dardanalema trajala je 8 mjeseci i zavrčena je bez uspjeha za saveznike uz velike ljudske i materijalne gubitke (na strani saveznika oko 50000 poginulih i kasnije umrlih od rana  i oko 90000 poginulih Turaka).

Galipoljska operacija je za Australiju simbol samoprijegora, hrabrosti i samožrtvovanja njenih sinova za stvar Saveznika i Britanske imperije na jednom dalekom i nepoznatom ratištu.

Pritom se zaboravlja i zaobilazi činjenica da je na nekih 200 km vazdušno - zapadno od Dardanela postojao čvrsti front crnogorske i srpske armije i dobrovoljaca iz ostalih krajeva Jugoslavije koji je onemogućavao  Njemcima i Austrijancima da dodju u pomoć Turcima na Galipolje. Onog dana - decembra 1915,  kada su se ove armije počele povlačiti preko Albanije i kada je prestao da postoji taj front Saveznici su se povukli i napustili Dardanele.

Da nije bilo Balkanskog fronta  kao čvrste odbrane zapadnog boka saveznika Galipoljska epopeja  pri tamošnjim uslovima ne bi se mogla ni zamisliti - I ne bi je bilo!

U javnim glasilima Australije  otvoreno se iznose greške i propusti britanske komande u pripremi i vodjenju 8-mjesečne galipoljske operacije. Pritom se najveće kritike upućuju  idejnom tvorcu tog velikog poduhvata  prvom lordu Admiraliteta Wistonu Churchillu. Oni ipak zaboravljaju najveću stratešku grešku . U skladu sa osnovnim pravilima vojevanja, umjesto u Dardanelama, saveznici su se trebali iskrcati u Solunu ili Baru koje su bile slobodne savezniške luke.

Tako bi se dvije godine ranije stvorio saveznički Balkanski front, žrtve koje su pretrpjeli saveznici na Dardanelama bile bi manje a takodje i stradanje crnogorske i srpske vojske. Turski istoričari i vojni stručnjaci tvrde da bi solunska ili barska alternative iskrcavanja – umjesto Dardanela, skratila rat za pune dvije godine. Iskrcavanje na grčko ili jugoslovensko ratište urazumilo bi Bugare i onemogućilo da udare nož u ledja saveznicima kao što su to tada  uradili  a i  kasnije u drugom svjetskom ratu.

U obilježavanju galipoljske epopeje Australci uzdižu viteštvo, hrabrost i humanost turskih vojnika koji su snažnim otporom u sudaru sa moćnim armijama tadašnjih svjetskih sila,  povratili samopouzdanje i vjeru u svoju Tursku državu.

Ali se nigdje ne kaže gdje su to Turci – vjekovima poznati po vojnim vrlinama i pobjedama, -   izgubili vjeru i samopouzdanje. Australci zaboravlju da su Turci bili izgubili to svoje pouzdanje samo dvije i po godine prije galipoljske operacije. Balkanskim ratom Turci su bili potučeni od četiri male balkanske države i praktično izbačeni iz Evrope!

Proslavljajući svoje bitke iz drugog svjetskog rata sa četnicima Australci ignorišu Narodno oslobodilačku vojsku i direktnu pomoć upravo Australijskim jedinicama u njihovim bitkama na Balkanu i Apeninima. Ratovanje saveznika u Italiji, a time i Australijanaca, od iskrcavanja na Siciliji 1943 pa do kraja rata omogućno je i olakšano postojanjem i djelovanjem upravo te Narodno oslobodilačke vojske.

Oslobadjanjem dalmatinskih ostrva i dijela  hrvatske obale strateški jugoslovenski i saveznicki front bili su spojeni s time da je jugoslovenski front permanentno imao protiv sebe veći broj elitnih njemačkih jedinica  (od 14 do 20) ne brojeći kvislinske formacije  medju kojima i četnike.

Sovjeti  i Amerikanci redovno su  proslavljajali  susret istočnog i zapadnog fronta na Elbi  u drugoj polovini aprila 1945 . Medjutim Australci zaboravljaju da su se samo par dana kasnije,  2 maja 1945, susreli na rijeci Soči u Sloveniji jedinice jugoslovenske armije i ANZACS brigade i time označili pobjedu nad neprijateljem na tom djelu fronta.

Da podsjetmo na još nekoliko istorijskih podataka:

• Na italijanskom savezničkom frontu učestvovalo je nekoliko brigada iz Jugoslavije.

• U Britanskim vojnim misijama koje su od maja 1943 stigle u vrhovni štab kod maršala Tita i u štabove u Sloveniji i Hrvatskoj, skoro redovno bilo je Australijanaca ili Novozelandjana.

• NOV zadržavala je na svojoj teritoriji cijelo vrijeme rata više neprijateljskih vojnika nego ijedna druga saveznička armija -  ako se uzme u obzir broj stanovnika pojedinih savezničkih zemalja. Jugoslovenska armija imala je protiv sebe jače snage nego saveznici u svojim operacijama u Africi i kasnije u Italiji!

• Australci ne bi trebali da izgube iz vida da je Narodno Oslobodilačka Vojska  priznata u ratu kao saveznička armija najprije od Britanske imperije -  što znač i Australije. Ako je sada u pitanju ideološki razlog za takav odnos prema doprinosu južno slovenskih naroda pobjedi Saveznika – da podsjetimo da je Australija nakon Drugog svjetskog rata priznala Jugoslaviju kao državu prije Sovjetskog Saveza!

• Za cijelo vrijeme rata, možda sa izuzetkom prva dva tri mjeseca, četnici  Draže Mihailovića  su otvoreno saradjivali sa Njemcima. Četnici su klali savezničke pilote medju kojima i Australce ili predavali Njemcima  Da nije bilo izdaje od strane četnika broj poginulih australijanaca bio bi znatno manji.

• Uoči napada na Jugoslaviju i Grčku, marta 1941, Britanci su iskrcali u Grčku  dvije australijske i jednu  novozelandsku diviziju, dvije engleske i jednu poljsku brigadu. Cilj je bio da se ponovi poduhvat iz prvog svjetskog rata i osnuje novi Solunski front sa iskrcanim jedinicama i armijama sa teritorije iz Jugoslavije i Grčke. Ovaj poduhvat nije uspio, jer vlada kraljevine Jugoslavije (iz čijih struktura potiču četnici)  nije htjela da se bori protiv Njemačke i njenih saveznika! Da su te četničke structure htjele da se bore sudbina ekspedicionih britanskih (medju njima i australskih) snaga bila bi drugačija. U aprilu i maju 1941 u Grčkoj je poginulo 1600 australskih vojnika a 5000 ih je bilo zarobljeno!

• Uprkos ovih poznatih istorijskih činjenica bez ikakvog respekta prema palim borcima, posebno onih poginulim od četnicke kame,  na ANSACS proslavama  paradiraju kao saveznici - četnici sa prilijepljenim bradama i nakaradnim simbolima jednog izdajničkog pokreta i jedne propale kraljevine. Draža Mihailović jedan od najvećih izdajnika u drugom svjetskom ratu proglašava se herojem i vodjom prvog pokreta otpora u porobljenoj Evropi.

Miodrag Iličković  

(1999.)

 Vrati se na početak
www.montenegro.org.au