CRNOGORSKO PLEME GRBALJ NA PRIMORJU

 

Najnoviji opširni prilog dr Nenada Popovića sa detaljnim opisima sela, zaseoka i njihovih stanovnika donosimo na posebnoj Internet stranici montenegro.org.au/grbaljnenad.html

----------------------

Nakon vojnog sloma krajem srednjeg vijeka, Grbalj je naseljen iz stare Crne Gore.
Jedini predio u Boki Kotorskoj koji su u ranom srednjem vijeku naselili Sloveni bio je Grbalj. Kad su zajedno sa Avarima osvojili Ilirik (zapadni Balkan) Slovene su interesovale samo ravnice i plodne župe. Planine (sem u slučajevima nužde), gradovi i kameniti pojas uz more, Slovene nijesu zanimali, jer je prvo i takoreći jedino zanimanje Slovena u ranom srednjem vijeku bila poljoprivreda. 

Grbalj je, naravno, u ranom srednjem vijeku i kasnije, bio u sastavu Dukljanske države. 
U srednjem vijeku i Albanci su naseljavali u Grblju: Pošto su neđe oko 1185. godine Nemanjići osvojili Duklju, Grbalj je pod njihovom vlašću bio do početka 14. vijeka, kada ga je kralj Milutin Nemanjić ustupio autonomnom gradu Kotoru, nije poznato pod kakvim uslovima - da li ga je poklonio ili prodao.
Dokumenta iz Kotorskog arhiva iz 13. i 14. vijeka prepoznaju u Grblju Slovene i Albance, a u neposrednoj blizini Grblja, npr u Lješevićima, Bogdašićima na Vrmcu, Njegušima…  živjeli su Vlasi. 
Đurđica Petrović, profesorica na Beogradskom univerzitetu piše: "Pitanje je da li je u razmatranom vremenu još bilo potomaka predslovenskog, delimično ili potpuno romanizovanog stanovništva, sloveniziranog ili albanizovanog. Pojedina neslovenska imena ukazivala bi da ih je bilo još u prvoj polovini XIV veka, npr. Makoril, Peroçan, Luko(vić), Puko(vić), Belan, u ikavskoj varijanti  Bilan Skark(vić). Ni u jednom raspoloživom dokumentu nema pomena o prisustvu Vlaha u Grblju, iako ih je bilo u susedstvu Grblja (Lješevići, Njeguši, i dr). Među Grbljanima čija su imena zapisana u Kotorskim listinama preovladavala su slovenska imena, ista ili slična kao ona koja su notirana u srednjevjekovnim dubrovačkim arhivskim knjigama." (Đurđica Petrović, Grbalj i Grbljani u XIV veku, Grbalj kroz vjekove, Školska knjiga, Novi Sad, 2005, str 394)
Lješevići u kojima su živjeli Vlasi danas su u sastavu Grblja.

Krajem 13. i početkom 14. vijeka uslijed nesmetanog prirodnog priraštaja Albanci su zbog skučenh prirodnih  resursa u planinama i svojim izvornim krajevima u kojima su živjeli, masovno počeli da naseljavaju ravničarske predjele, naravno i zetsko-bjelopavlićku ravnicu. Da bi se prehranili i preživjeli, iz statusa slobodnih stočara morali su prelaziti u status zavisnih seljaka - ratara.
Tako su se u 14. i 15. vijeku naseljavali i u Grbalj.

Prof dr Nevenka Bogojević-Gluščević piše: 
“Grbalj je u XIV vijeku, osim opštinskim podanicima Slovenima, Župljanima koji su se u trenutku podjele Grblja nalazili na zemlji, bio naseljen i neslovenskim stanovništvom, Albancima i doseljenicima iz drugih krajeva. . .  Albanci i drugi „došljaci“ su prilikom naseljavanja sklapali sa patronom ugovor o stupanju u posadništvo. Ugovorima, kako se može utvrditi na osnovu jedne isprave iz 1332. godine, predviđena su ista prava i obaveze posadnika prema patronu kao i u ugovorima o stupanju u posadništvo u kotorskom distriktu. Doseljenik je obavezan  ''venire et stare in sdrebo in Gherbili sicut alli Possanici''. 

Sudeći po žalbama protiv Kotorana koji su početkom XV vijeka Grbljani uputili venecijanskim vlastima može se zaključiti da su Grbljani 'zbog dolaska ljudi i naseljenika iz drugih krajeva' imali dosta problema, jer su, kako se kaže između ostalog, u jednoj žalbi iz 1428. godine, ''patroni zemalja uvodili u njihove kuće te doseljenike s obzirom da su od njih dobijali više, htjeli su čak i zemlje koje obrađuju Grbljani ustupiti njima''. Da je takvih teškoća zaista bilo,  zaključujemo i iz propisa kotorske opštine iz 1339. godine kojim se izjednačava položaj svih stanovnika u Grblju, u pogledu obaveza prema opštini. Sam naslov odredbe ''De Arbanenses et Sclavi qui stentin Zoppa de Gherbili''  ukazuje da su do tada Albanci razlikovani od Župljana... “ (Nevenka Bogojević-Gluščević, Svojinski odnosi na nepokretnostima u Grblju u XIV vijeku, Grbalj kroz vjekove, Školska knjiga, Novi Sad, 2005)

Naravno, osim ove dvije naučnice i svi drugi naučnici koji se bave Grbljanima u srednjem vijeku, kao npr Božidar Šekularac, navode u tom dijelu Boke prisustvo Albanaca. Danas Grbljani i ne sanjaju da su etnički Albanci živjeli u Grblju još prije 700 godina i da među današnjim Grbljanima ima onih koji su albanskog porijekla.

Bune starih Grbljana protiv Kotora: Prema dokumentima iz kotorskog arhiva Grbalj se tokom 14. i početkom 15. vijeka praznio, seljaci su se iseljavali u Apuliju (danas pokrajina Pulja u Italiji), odlazili su na zanate u Dubrovnik i nijesu se vraćali, a na zemlju koju bi ostavili više se nijesu ni imali prava vratiti. Zato je kotorska opština naseljavala nove ljude na grbaljsku zemlju. Ako su se Albanci još u 14. vijeku naseljavali na grbaljsku zemlju, teško je povjerovati da je došlo do drastične etničke promjene na teritoriji tadašnje Zete, te da su se Sloveni opet tako namnožili  ibili naseljavani na ispražnjene djelove Grblja. Kotorani su na grbaljsku zemlju početkom XV vijeka naseljavali - ili Vlahe ili Arbanase. 

Moramo imati na umu, seljaci u Grblju bili su slobodni seljaci, mogli su otići sa zemlje, napuštiti je kad su htjeli, sve sporove između seljaka uGrblju i vlasnika zemlje rješavao je sud u Kotoru i ne postoji zabilježen slučaj da je vlasnik zemlje sam sudio svom seljaku (koji mu je radio na zemlji i sa te zemlje mu plaćao zakupninu). Ovo nema nikakve veze sa položajem seljaka u srednjevjekovnoj Nemanjićkoj Srbiji, đe seljak nije smio da ode sa zemlje, bio je - skoro pa u ropskom položaju. Takođe, seljaci u Grblju su održavali zborove (što je smetalo kotorskim vlasnicima zemlje, koji su tražili da im prisustvuju), a po zakoniku kralja Dušana sebrovima je bilo strogo zabranjeno da zboruju. Logično bi bilo da su zborovanje stari Grbljani naslijedili od arbanaškog i vlaškog elementa svoje zajednice, jer su Vlasi i Arbanasi bili slobodni ljudi u planinama, mada, možda je ta tradicija zborovanja Grbljanima ostala i od dukljanskih Slovena. 

Početkom 15. vijeka ljudi arbanaškog i vlaškog porijekla sigurno nije bilo malo među stanovnicima Grblja.
Kad su plemići grada Kotora od kralja Milutina preuzeli Grbalj i među sobom podijelili zemlju, nametnuli su dosta teže uslove seoskom zavisnom stanovništvu nego što ih je ono imalo pod Nemanjićima. Nemanjići su imali ogromne prihode iz rudnika srebra i zlata i nijesu se trudili da maksimalizuju prihode iz Grblja, dok je Kotoranima Grbalj bio glavni izvor prihoda pa su u 14. i 15. vijeku jako opteretili njegovo seosko stanovništvo.

Stari Grbljani su u prvoj polovini 15. vijeka podigli tri bune protiv svoje vlastele. Prve dvije bune su riješene na miroljubiv način bez skoro ikakvih revanšizama od strane Kotorana i Mlečana (Kotor je prešao pod mletačku vlast 1420. godine).

Slom starih Grbljana, februara 1452. godine: Treću bunu Grbljani su protiv grada Kotora (samim tim i protiv Mletačke republike), podigli u ljeto 1448, kad je vojska despota Đurđa Brankovića došla iznad Grblja. Ova pobuna je bila žestoka i krvava. Trajala je skoro 4 godine, a stari Grbljani su često držali i Kotor pod opsadom, ubijali su plemiće i uništavaliimanja seljaka iz okoline grada – onih seljaka koji su bili vjerni gradu Kotoru. Pobuna je tako dugo trajala, jer Veneciji u smutnim vremenima gušenje te pobune nije bio ključni zadatak, Mletačka Republika je imala druge prioritete, svoje galije je slala na druga žarišta. 


Akademik SANU Momčilo Spremić piše da su početkom 1450. izaslanici iz Kotora išli u Veneciju i molili pomoć, pa piše: ''Da bi uspeh bio siguran predlagali su da se o trošku kotorske blagajne dovede do hiljadu ‘Morlaka i drugih’'', koji će za kratko vreme ugušiti pobunu.” (Grbalj kroz vjekove, Školska knjiga, Novi Sad, 2005, str 205,)
Dakle, Kotorani ne traže u pomoć "srbske vitezove” (one iz pjesama Vuka Karadžića), već traže Morlake, Crne Vlahe, etnicitet koji je zatrt i sakriven saglasjem Garašaninove i hrvatske naučne istoriografske elite. Đe su živjeli ti Morlaci? Bilo ih je u okolini Kotora, ali i na teritoriji današnje Stare Crne Gore, na Cetinju i okolini, đe njihovi potomci i danas žive. 
Kako piše Momčilo Spremić u istom tekstu, kotorski plemić Nikola Bolica je krajem 1451. izjavio da su se pobunjenici „ugojili od kotorske krvi”. 

Konačno, Venecija i grad Kotor napravili su dogovor i sporazum sa Stefanicom Crnojevićem (otac Ivana Crnojevića) da on uguši pobunu. Stefanica je od Mletačke republike tražio da bude njen „generalni kapetan u Zeti”, tražio je godišnju platu od 600 zlatnih dukata, imao je i druge zahtjeve. Sve njegove zahtjeve Venecija je prihvatila, ali je kao prvo tražila da se odmah skrši pobuna Grbljana. Početkom februara 1452. Stefanica se u Kotoru zakleo na vjernost Mletačkoj Republici, a veći dio svoje vojske – pod komandom sina Đurđa, ostavio je da čuva prilaze od mogućeg nadiranja despotove vojske. Zatim je Stefanica uspio da domami 80 grbaljskih pobunjenika prevarivši ih, obećavajući im da će između njih i Venecije posredovati za mir. Vezao ih je i odveo u Kotor, đe je knez Kotora trideset trojicu osudio na smrt i odmah objesio.
Pa piše Spremić, iz iste knjige: 
„Onda je Stefanica, sa nešto svojih ljudi i sa Vlasima iz okoline Kotora ‘za malo dana’ (‘per pochi quelli zorni’), u drugoj polovini februara, opljačkao i popalio Grbalj. Kotorski knez je, za primer drugima 3. marta 1452. osudio oko 200 odraslih muškaraca i njihove sinove, starije od 12 godina, na trajno progonstvo. Ako bi se ikada vratili u Grbalj ili na kotorsku teritoriju, čekala bi ih vešala. Sa grbaljskog zgarišta, begunci su se dubrovačkim brodovima prebacivali u Apuliju. Kotorski knez je Grbljanima koji su ostali oprostio ‘uvrede’, ali su svi muškarci stariji od 14 godina morali u roku od osam dana da dođu u Kotor i zakunu se na vernost. Oni koji ne dođu smatrani su pobunjenicima. Demografska slika Grblja već je bila izmenjena. Proterani su ne samo starešine domaćinstava već i njihovi sinovi i braća. Na zgarištima su ostale žene sa kćerkama i sinovima mlađim od 12 godina. Tom življu odmah je povećana osnovna dažbina po ognjištu s jednog perpera na jedan dukat, što je bilo tri puta više. Kotorani su poslali dva svoja vlastelina da, kao i ranije, upravljaju Gornjim i Donjim Grbljem. Oni su pazili da seljaci izvršavaju svoje obaveze i da ne održavaju zborove.” (Momčilo Spremić, Grbalj i srpska despotovina (1421-1459), Zbornik „Grbalj kroz vjekove”, Školska knjiga, Novi Sad, 2005, str. 207)
Ferdo Gestrin takođe piše o bijegu starih srednjevjekovnih Grbljana u Italiju 1452. godine: „Nakon završetka pobune u Grblju (1452) kmetovi kotorskih plemića sa tog područja Crne Gore masovno su bežali lađama iz Dubrovnika i Budve u Apuliju.”  (Migracije Slovena u Italiju kroz vekove, Istorijski časopis XXXI, Beograd, 1984)



Tako je završena priča o starim Grbljanima, koji su bili mješavina Slovena, Arbanasa i Vlaha. I to je kraj priče o etničkim Slovenima u Boki Kotorskoj, koji su i u tom dijelu zapadnog Balkana uništeni u haosu koji su izazvali Turci upavši na Balkan u 14. vijeku. Svakako, i poslije raseljavanja Grblja 1452. i danas, u Boki Kotorskoj ima ljudi koji su slovenskog porijekla, ali Sloveni poslije 15. vijeka kao homogena etnička grupa više na tom području nijesu postojali. 
Od ugušenja pobune 1452. poluprazni i spaljeni Grbalj naseljavaju skoro isključivo Crnogorci i nešto malo Hercegovci.
Poslije srednjeg vijeka Grbalj naseljavaju Crnogorci i u manjem broju Hercegovci:  Imamo iz 1657. godine izričit pomen etničkih Vlaha (venecijanski - Morlaci) u Grblju, prikazao ga je Gligor Stanojević u knjizi "Crna Gora u XVI i XVII vijeku". Knjigu je priredila Milica Stanojević, a objavio cetinjski Obod, 2007. godine. Na strani 87. kaže kako je generalni providur u Kotoru zaveo neke mjere i: "Dozvoljava se trgovina Morlacima iz Bjelica, Pješivaca, Grblja i Zalaza. Međutim niko iz navedenih mjesta ne može ulaziti u grad.” (str 87)
Nema više Arbanenses i Sclao, kao u dokumentima iz 13. i 14. vijeka. 
Sava Nakićenović u monografiji "Boka" 1913. godine  piše (reprint CID, 1999, str 114), da u Grblju ima 48 starinačkih bratstava među kojima recimo navodi i bratstva Ercegoviće i Ćekliće. Kako ova bratstva mogu biti starinačka, kad im prezimena jasno kazuju odakle im je predak došao, nije jasno, možda su mnoga "starinačka" bratstva u Grblju, zapravo svojim pozivanjem na starinu željela da dobiju veća prava u plemenu. Zatim, na strani 118 iste knjige navodi da je iz Hercegovine 7 bratstava (on ih zove "plemena"), iz Crne Gore je 57 bratstava,  i iz Boke je 19 bratstava. 

Od ovih 19 iz Boke, opet je vjerovatno bar polovina iz Stare Crne Gore, proces seljenja stanovnika podlovćenskog kraja u Boku, traje od srednjeg vijeka. U vezi sa tim, akademik SANU Momčilo Spremić piše o nekim selidbama tokom 15. vijeka: "Oni iz manjih primorskih mesta selili su se u veća. Tako su Barani prelazili u Dubrovnik, žitelji Zete na Pelješac, Luštičani u Konavle, Njeguši, Cuce, Ćeklići u Boku Kotorsku...” (Momčilo Spremić, Despot Đurađ Branković i njegovo doba, Beograd, 1999)
Dakle, bar 50% bratstava u Grblju je iz Stare Crne Gore, Grbljani su jedno obično crnogorsko pleme, koje ima identično porijeklu, tradicije, običaje, mentalitet, kao i neko bratstvo iz npr. Cetinjskog plemena.
U Grblju je bio jak kult Ivana Crnojevića što pokazuje da su Grbljani ništa drugo do doseljeni Crnogorci. Evo što Nakićenović kazuje za ribarsko naselje Bigovo, navodi predanje, iako nije tačno (Bigovo se u dokumentima pominje još 1332), ono pokazuje narodni duh Grbljana: "Ovo je mjesto Ivan-beg poslije jako zavolio, te je tu ljetovao. Otud se i zove Bigovo (Begovo). Ivan-beg je odbranio opet Grbljane, kad se 1489. pobiše sa Mlečićima oko granica, te su tad tačno bile označene grbaljske granice." (ista knjiga Nakićenovića, strane 115 i 116)

Rus Bronevski je početkom 19. vijeka zapisao: "Stanovnici Grblja se odijevaju isto kao i Crnogorci”. (Vladimir Bronevski, Zapisi o Crnoj Gori i Boki, Cetinje, 1995, strana 87)
Grbljani su učestvovali i u Bitki na Carevom Lazu, 1712. godine, o tome piše Marko Šovran u istom zborniku u kom su radove objavili Đurđica Petrović, Nevenka Bogojević-Gluščević i Momčilo Spremić. Razumljivo je da su učestvovali u Bitki na Carevom lazu, tamo su se protiv Turaka borili sa svojim rođacima iz Stare Crne Gore. 
U tekstu  "Istorijski izvori kažu - prije 19. vijeka nema Srba u Boki" sam na osnovu 25 knjiga sa istorijskim izvorima, pokazao da u Boki nema pomena o srpskoj narodnosti prije 19. vijeka, među knjigama koje sam naveo nalaze se i na hiljade ćiriličnih dokumenata. 
Grbljani su jedno od plemena crnogorske nacije, danas su dobrim dijelom posrbljeni zahvaljujući marljivom i udarničkom propagandnom radu popova SPC kojima je u Crnoj Gori zadatak svih zadataka - posrbiti Crnogorce, a Hrist im je samo maska za tu - glavnu djelatnost.
Kao što su Sloveni doživjeli slom u Grblju krajem srednjem vijeka, tako su to isto doživjeli i u drugim krajevima zapadnog Balkana. Sredinom 18. vijeka Slovena/Srba u Srbiji praktično više nije bilo, nekoliko sam puta pokazivao dokumenta koja su citirali srpski akademici Vasa Čubrilović i Radovan Samardžić, oni kažu da je Srbija (sa Kosovom), 1740. godine imala svega nekih 50-60.000 stanovnika. 
U 19. vijeku u mnogim krajevima zapadnog Balkana izmišljeni su "narodnosni Srbi", cilj je bio pravljenje velike nacije, po uzoru na druge nacionalne pokrete u Evropi. 


----------------------------


Kudj se djelo navodno Srpstvo Grbljana po Dr. Komaru u originalnom tekstu "Libro ot Gerblja" na 1750 godinu?
 

dr Nenad Popović

Dr. Goran Komar je za njegov trud da se objavi sadrzaj crkvene sveske iz manastira Savina, pod nazivom "Libro ot Gerblja" ili "Pomenik grbaljski" autora monaha Kirila Samardzića iz 1750-te godine, zaslužuje povelju zahvalnosti ili da postoji grbaljski orden za zasluge od nas svih Grbljana.

Kao što rekoh "za trud da se objavi sadržaj", a za njegov predgovor pomenute knjige, zaslužuje čistu neprelaznu ocjenu, ovaj uvaženi medicinski kolega. O čemu god neko pisao, o društvenim, kao u ovom slučaju, ili o medicinskim temama, svaki akademski obrazovan pojedinac se mora držati principa egzaktnih nauka, tj. svaku tvrdnju moramo potkrijepit dokazima izvedenih iz sopstvenih naučnih istraživanja ili iz renomiranih naučnih studija svojih kolega.

Dr. Komar je u predgovoru napisao 15 recenica, ako izuzmemo još jednu kojom tehnički opisuje original knjige. U 4 rečenice od tih 15, Dr. Komar upotrebljava pridjev "srpski" u formama: "srpska zemlja", "stare srpske komunitadi", "srpska pravoslavna crkva" i "srpsko-pravoslavne familije", u kontekstu Grblja kao oblasti i Grbljana kao stanovnika te oblasti.

Ako predgovor Dr. Komara posmatramo kao zaključak istraživanja originalnog teksta, za očekivat je da se i tamo pojavljuju iste formulacije u minimum 25 do 30% originalnog teksta kao i u njegovom predgovoru.

Pa da pogledamo zajedno, dragi čitaoci www.grbalj.org -a. Libro ot Gerblja možete naći na sajtu www.rastko.rs u dijelu "Rastko Boka". Ko pogleda originalni tekst, će vidjet da monah Kiril Samardzić Krivošijanin u naslovu ne pominje nikakvu "malu srpsku zemlju Grbalj". Od 53 čitulje, dvije pripadaju Mirčanima, a 51 Grbljanima. U 51-oj čitulji je 69 osoba iz Grblja sa sredine 18. vijeka, koji su diktirali sadržaj monahu Kirilu i vodili itekako računa da mu kažu imena živihi i umrlih koje monasi treba da pominju u molitvama, titule crkvene i svjetovne onih koji davaoci čitulja i priložnici savinskog manastira.

Fakti demantuju Dr. Komara u originalnom tekstu. Niko, ama baš niko od tih 69 Grbljana nije dao monahu Kirili dao da napiše npr: "Srbin iz npr Gorovića...." ili "srpski pravoslavni pop..." ili "srpski knez grbaljski ..." ili " Srbin iz stare srpske komunitadi Grblja...". Tačno tako kao što se stanovnici Grblja u 18.vijeku nijesu nacionalno osjećali Srbima, ovih 69 Grbljana iz 1750-te godine, nijesu monahu Kirilu u tom smislu imali nešto slično da kažu.

Zaključak je da u originalnom tekstu "Libro ot Gerblja" iz 1750-te godine ima Dr. Komarovog srpstva tačno 0%. Ako Dr. Komar ima imalo naučog obraza, trebao bi se debelo postidjeti i zacrvenjet zbog neprelazne ocjene za ovaj njegov rad, ako ga uopšte radom možemo nazvat.

Dr. Komar kao i svi ideolozi srpstva, manipuliše pravoslavnom vjeroispovješću Grbljana i Crnogoraca uopšte. Grbljani su nakon mitropolita Mardarija i njegove unijatske ekskurzije 1638-e godine, nepokolebljivi u vjeri pravoslavnoj. Sebe same, zvali su prosto "hristijani".

Izvanjci su im religiju nazivali "grčki zakon" poput Vuka Karadzića ili Mlečani ''grčkog, srpskog ili slavenskog ritusa" tj. obreda. Osim pomenutog Vuka kome je sve i svudje na Balkanu bilo srpsko, niko tada nije miješao pravoslavnu vjeroispovijest koju smo silom nemanjićke državne moći primili, sa narodnim imenom. Ni naši sunarodnici latinske vjere, kao ni oni kasniji turske vjere, nijesu ni Latini iz Lacija, ni Turci iz Anadolije, kao što ni mi pravoslavci nijesmo Srblji iz Raške ili Šumadije, samo zato što nam je, u odnosu na 1500 godišnje bitisanje na ovom prostoru, relativno kratko duhovni centar bio u Peći.

To sto je pao dogovor nacionalnih elita Srba i Hrvata u 19-tom vijeku, da podijele južnoslovensko stanovništvo po vjerskoj osnovi, jer boljeg kohezionog faktora ove dvije vještačke nacije nijesu imale, nas Crnogorce ili bivše Zećane ili Dukljane apsolutno ne interesuje.

1500 godina narodne, jezičke i ponekad zakratko isprekidane od raznih okupatora, državne tradicije, su dovoljno jaki kohezioni faktori u odnosu na religijsku različitost koju su nam različiti okupatori kroz istoriju donijeli, rimsko katoličanstvo, raško pravoslavlje i tursko muhamedanstvo.

Kako to da u desetinama pisama cetinjskih vladika, dje se piše mletačkim providurima o Grbljanima ili se vladike obraćaju samim Grbljanima, nidje ama baš nijde ne nailazi na pridjev "srpski" u kontekstu plemena Grblja ili njegovih stanovnika? 

U posjedu sam prepiske episkopa Bokokotorskog sa svještenstvom grbaljske parohije sela Zagora iz druge polovine 19. vijeka. Indikativno je da se ni episkopija ne naziva srpskom nego samo pravoslavnom, a ni parohija ili crkvena opština se ne zove srpskom nego samo "pravoslavna parohija zagorska". Danas se po ličnom nalogu namjesnika bokokotorskoga SPC, svudje stavlja pridjev "srpski" ispred imena crkvenih organizacija. Kače se srpske zastave na crkve ili se ispred crkava dižu na jarbole, što nikad nije bilo ni u Grblju a ni šire u Crnoj Gori. Na kotorskoj crkvi sv. Nikole čiji je najveći ktitor rimokatolik austijski Car Frano Josip, vije se predimenzionirana srpska zastava koje u 19. i do pred kraj 20. tog vijeka nije bilo. Njen današnji starješina je u njoj 90-tih godina prošlog vijeka do danas propovijedao mržnju upravo protiv "rimokatolika" koji su mu ogradili crkvu, a kasnije i protiv vjernika Crnogorske crkve. Umjesto da nakon pada komunizma, propovijeda Hristovo načertanije, on se posvetio ovozemaljskim temama i sprovodjenju Garašaninovog načertanja. U svojoj maničnoj obsesiji, nije primijetio da mu je u crkvi sve manje Kotorana, a sve više izbjeglica iz Hrvatske i Bosne, kojima je tim propovijedima liječio rane zbog izgubljenih ognjišta. Kako se rodom Katunjanin nije otrijeznio, kad su potomci njegovog u narodu cijenjenog predhodnika protopopa kotorskog, duhovni mir našli u crkvi sv. Petra cetinjskoga kod oca Ivana Pajovica svještenika Crnogorske crkve?

Od loše maginjače Srpstva se teško trijezni, a pomenutome starješini crkve sv. Nikole je svakako kasno, jer grijeh koji je učinio prema našim katoličkim sunarodnicima, a i u našem unutar pravoslavnom razmimoilaženju, je jednostavno prevelik da bi ga mogao okajat. Za nadati se je, da će mladje generacije ove frakcije imati snage za otklon od propale ideologije srpstva, koja je sve svoje bitke izgubila, i da će u datom momentu prihvatit pomiriteljsku ruku sabraće iz Crnogorske crkve u cilju crkvenog i narodnog jedinstva.

Zašto se danas insistira na pridjevu "srpski" za sve što ima veze sa pravoslavnim stanovnicima Grblja, Boke i Crne Gore?

Zašto u Srbiji čak naučno priznati istoričari "lingua slava" mrtvi ladni prevode kao "srpski jezik" i ostaju naučno "zivi"?

Kome je potreban taj pridjev "srpski" ispred svega i svačega u Grblju?

Potrebno je izvršiteljima u pokušaju Garašaninovog načertanja, da nadomjeste istorijski nedostatak pridjeva "srpski" kod Grbljana i uopšte Crnogoraca do pjesničkog srbovanja vladike Rada i dinastičkog srbovanja Nikole Mirkovoga, a to je Srpska pravoslavna crkva osnovana 1920-te godine voljom regenta države SHS, Aleksandra Karadjordjevica. Treba i hobipiscima srpskih nacionalnih bajki poput Dr. Komara i Vaska Kostica i sličnih u Boki i širom Crne Gore.

Što je u ovome ohrabrujuce je, da je aktuelna vlast u Srbiji osim dokonog Predsjednika Nikolica, ukinula finansijske doznake prosrpskim organizacijama u Crnoj Gori i ukinula tajno Ministarsvo za Crnu Goru pri Kabinetu Borisa Tadića u liku g. Djordjevića sa svojim saradnicima. Sada dobijaju nešto novca od ruske ambasade u Podgorici, pa imamo i što vidjet, da crnogorski ili bokeljski četnici slave sa Rusima sovjetske pobjede nad fašistima i logično njihovim slugama četnicima, koji su ovim današnjim četnicima ideološki djedovi.
(Napomena: Na žalost, sadašnji predsjednik Vučić se potrudio da svoju petu kolonu dobro napuni parama kako bi nastavio ostvarivanje velikosrpskog sna.)

O TEMPORA, O MORES.

Umorili se nijesmo, ostajemo nesanica sve slabijem, ali jos uvijek prisutnom ideoloskom potomstvu Ilije Garasanina, Nikole Pasica i Draze Mihailovica u Grblju i Boki.

Ne zeleci da se poistovjecujemo sa komunistickom ideologijom koja nas je takodje kostala mnogo toga, ipak vam upucujemo prikladnu poruku spanskih komunista vasem ideoloskom srodniku generalu Franku:

NO PASARAN !  tj. u prenosnom znacenju  NECE VAM PROC !

---------------------------

Tragedija broda ''Brindisi''

 
Na Badnji dan 06.01.2010 godine sjecacemo se jedne velike tragedije crnogorskog naroda u I svjetskom ratu. Po najnovijim podacima iz 2008 godine, 06.01.1916 na brodu „Brindisi“ koji je potonuo u Medovskom zalivu, bio je 561 dobrovoljac najvecim dijelom iz Crne Gore ali i iz drugih juznoslovenskih zemalja. 395 rodoljuba je pritom poginulo, a samo ih se 156 spasilo.
Medju utopljenicima su bila i sestorica Grbljana koji su iz Amerike i Kanade pohitali da pomognu vec posustaloj crnogorskoj vojsci koja je drzala polozaje u Grblju. Evo njihovih imena:
-Rade Ilijin Radjenovic (Prijevor)
-Mico Tripov Vuksic (Sutvara)
-Marko Djurov Ilic (Zagora)
-Vuko Radov Lazarevic (Glavaticici)
-Stevo Prelev Paovic (Lastva Grbaljska)
-Stanko Djurov Popovic (Zagora)
Petorica Grbljana su prezivjela Medovsku katastrofu i time uspjeli da ispune obavezu prema otadzbini koju su preuzeli polozenom zakletvom pod crnogorskom zastavom nakon okupljanja u kanadskom Halifaksu. To su bili:
-Ilija Jokov Janovic (Seoca)
-Vuko Nikov Kralj (Gorovici)
-Milos-Milo Radov Midorovic (Zagora)
-Ivo Stevov Sovran (Sisici)
-Vuko Savov Dobrisa (Tresnjica-Kubasi)
Imena ovdje pomenutih i drugih grbaljskih dobrovoljaca u ratovima 1912 do 1918 oteo je zaboravu svojom knjigom Marko S. Sovran i zato mu svi Grbljani duguju veliku zahvalnost. Medjutim, ukoliko neko ima ambiciju da publikuje knjige o dogadjajima iz proslosti, osnovni postulat kojeg mora da se drzi je, da vjerno prenosi saznanja do kojih je dosao istrazivanjima, sto Marko, u slucaju prenosenja teksta zakletve kojeg su izgovarali dobrovoljci u Halifaksu, nazalost nije ucinio. Sto vise, poklekao je iskusenju da u knjizi dje pominje slavne pretke svih nas Grbljana, provuce svoje licno politicko i nacionalno opredjeljenje i pokusa da ga u knjizi predstavi kao opste grbaljsko. Ovo su mu zamijerali i neki od saradnika koji su mu pomagali oko podataka o dobrovoljcima iz pojedinih grbaljskih sela. Jos neprihvatljivije od toga je izmjena teksta zakletve, kojeg je prilagodio svom oku i uhu. Zakletva po volji Marka Sovrana glasi ovako:
„Zaklinjem se sinovskom ljubavlju svoga roda; -Zaklinjem se slovenskom krvlju svoga oca i plemenitim mlijekom majke svoje; -Zaklinjem se ratnickim pepelom nasih predaka, svetim prahom rodjene grude nase; -Zaklinjem se dubinom naseg dubokog Jadranskog mora, visinom neba, velikom suncem slobode - da cu stajat junacki, neustrasivo rame zu rame, bok zu bok SRPSKE VOJSKE, u svetoj borbi za oslobodjenje i ujedinjenje Jugoslovena, do posljednjeg daha, do zadnje kapi krvi. Tako mi pomogao veliki Bog prava, pravde i istine.“
Original citiran i objavljivan od mnogih istoricara, izmedju ostalih Vlada Gojnica , Milana Bulajica i drugih glasi ovako:
“Zaklinjem se sinovskom ljubavlju svoga roda, zaklinjem se slovenskom krvlju svoga oca i plemenitim mlijekom majke svoje, zaklinjem se patničkim pepelom naših predaka, svetim prahom rođene grude naše, zaklinjem se dubinom našeg širokog Jadranskog mora, visinom neba, velikim suncem slobode – da ću stajati junački, neustrašivo rame uz rame, bok uz bok CRNOGORSKE I SRPSKE VOJSKE, u svetoj borbi za oslobođenje i ujedinjenje Jugoslovena, do posljednjeg daha, do zadnje kapi krvi. Tako mi pomogao veliki Bog Prava, Pravde, Istine i Slobode”.
Pomenute zasluge Marka Sovrana mu ne daju imunitet za dnevno politicke manipulacije sa istorijskim cinjenicama. Nosioci srpske misli u Grblju, do maja 2006 od nikoga javno ometani u svojoj misiji denacionalizacije Grbljana, treba da znaju da smo budni i da njihova “nesanica” www.grbalj.org traje i istrajava u intelektualnoj borbi da predstavi i onu drugu, crnogorsku stranu Grblja.
Ovim najavljujemo seriju tekstova o Grblju i Grbljanima u I svjetskom ratu, temi rado izbjegavanoj od nosioca srpske misli u Grblju, jer ona najbolje pokazuje privrzenost Grbljana matici Crnoj Gori od koje su bili otrgnuti voljom velikih sila i njihovu zakletost dinastiji Petrovica.
Dr Nenad Popovic